سمت تاریک کنکور

تهیه خوراک، مسکن، تحصیلات، پوشاک و چیزهای دیگر مثل پرداخت قبوض، مستلزم هزینه بالایی است که از طریق درآمد افراد یک خانواده تامین می شود. با توجه به این موضوع داشتن پول برای رفع نیازهای اساسی و زندگی بسیار مهم است و این روزها به عاملی موثر بر تمامی حوزه ها بدل شده است.

در این میان هزینه تحصیلات فرزندان، با توجه به شرایط کنونی مانند وجود مدرسه های غیر دولتی و پرداخت هزینه هایی مانند کلاس های فوق برنامه در مدارس دولتی باعث نگرانی های زیادی در والدین شده است.

اما چالش اساسی خانواده ها در رابطه به هزینه های تحصیلی فرزندانشان در پایان تحصیلات متوسطه و آماده شدن برای ورود به دانشگاه آغاز می شود. در این میان می توان از کلاس های آماده سازی برای شرکت در کنکور نام برد که هزینه های بالایی را برای اکثر خانواده ها در بر دارد و می تواند بسیار گران تمام شود.

شاید بتوان گفت که پول به تنهایی نقش خاصی در این موضوع نداشته باشد اما یکی از شروط مهم برای دست یابی به نتیجه مورد نظر است مانند قبولی در رشته مورد علاقه با توجه به مهارت های خاص هر فرد در یک زمینه خاص. چرا که شناخت توانایی ها و آموزش برای تقویت مهارت ها که از طریق موسسات آموزشی خاص صورت می گیرد مستلزم پرداخت هزینه زیادی است. در این میان امکانات مالی خانواده ها نقشی تعیین کننده در رسیدن فرزندان به اهداف تحصیلی را ایفا می کند.

خانواده هایی باتمکن مالی بالا که شامل درصد بزرگی ازجامعه نمی شوند، بدون نگرانی از مقدار هزینه های برآورد شده، این راه را برای فرزندان خود هموار می سازند تا فرزندشان از حداکثر توانایی های خود استفاده کرده و به نتایج مطلوب و دلخواه خود برسد اما در این زمینه می توان به سمت تاریک بالقوه ای اشاره کرد که فرزندان این دست خانواده ها را مورد تهدید قرار می دهد که از جمله آن توقع بیش از حد والدین نسبت به ظرفیت فرزند شان است که باعث فشار و استرس بر فرزند شده که تبعات آن موجب آسیب روانی بر روی فرد و در مراحل بعدی خانواده می شود.

خانواده های متوسط و کم درآمد درصد بزرگتری را در جامعه به خود اختصاص داده اند که حتی برای رفع نیازهای اساسی زندگی نیز در زمینه مالی دچار مشکل هستند و قاعدتا در تامین هزینه های تحصیلی فرزندان مانند کلاس های آموزشی مکمل برای ورود به دانشگاه نیز دچار مشکلات زیادی می گردند. این دست خانواده ها مستعد دچار شدن به آسیب های روانی بیشتری هستند که از جمله این آسیب ها می توان به اختلالات اضطرابی، افسردگی، انزوای شخصی که ناشی از عدم وجود اعتماد به نفس کافی در میان افراد این دست خانواده ها است نام برد. همچنین احساس ناکارآمدی، احساس گناه در والدین این خانواده ها نیز ماحصل وجود این شرایط است که ناعدالتی آموزشی نامیده می شود.

البته لازم به ذکر است که چه بسا افراد موفقی هستند که در این دست خانواده ها رشد کرده اند و علیرغم عدم وجود امکانات مالی مناسب برای اهداف تحصیلی، با توجه به عملکرد مطلوب خانواده از این بحران ها عبور کرده و به جایگاه ایده آل خود رسیده اند. منظور از عملکرد مطلوب در نظام خانواده وضعیت بهینه در روابط بین زیرسیستم ها یعنی والدین، فرزندان و همسران و ابعاد بین فردی نظام خانواده است خانواده ها را از سایر خانواده ها متمایز می سازد و این خانواده ها از استحکام بیشتری در مقابل مشکلات برخوردار هستند و با ایجاد محیطی سالم و امن و دور کردن فرزندان از استرس ها و فشارهاي روانی در شادکامی آن ها مؤثر هستند.

با توجه به این موضوعات مطرح شده تبعات این ناعدالتی  در زمینه بروز استعداد افراد با توجه به سطوح مالی خانواده و وجود ناعدالتی در زمینه  استفاده از امکانات آموزشی یکسان برای فرزندان همه خانواده ها، ضرورت ورود دولت و سیاست گذاران در این زمینه صد چندان  می کند.

زیرا وجود عدالت آموزشی در جامعه برای همه اقشار موجب می شود تا هر فرد بتواند با استفاده از امکانات آموزشی دولتی و کم هزینه به پتانسیل حداکثری خود برای رسیدن به اهداف و جایگاه سزاوار خود دست یابد و همچنین از بروز آسیب های روانی پیشگیری شود. چرا که خانواده اولین نهاد اجتماعی محسوب شده و سلامت خانواده، تضمین کننده سلامت جامعه است.

بنابراین اصلاحات مالی و ایجاد عدالت آموزشی دولتی اهمیت زیادی پیدا می کند چرا که  تخصیص بودجه در این زمینه می تواند به بهبود مستمر رشد تحصیلی و استفاده از آموزش عادلانه و مناسب برای همه در جهت  دست یابی به نتایج روشن  برای  ارتقای جامعه باشد. ایجاد مسیرهای متفاوت برای رسیدن به کرسی های پرمتقاضی دانشگاهی مشخصا تبعات خوبی ندارد و باید این مسیر اصلاح شود تا دانش آموزان از دهک های مختلف با شرایط یکسان به استقبال کنکور بروند.

 

*روانشناس و پژوهشگر حوزه آموزش

 

با نویسنده یادداشت در اینجا، بیشتر آشنا شوید

(نظرات مطرح شده در یادداشت، دیدگاه توداک نیست و صرفا برای تضارب آرا، بازتاب داده شده است)

تولید شده در تحریریه toudak.ir