رخوت در کسوت| دخالت مستقیم حاکمیت با بازار مد و لباس چه می‌کند؟ یک گفت‌وگو

توداک- یک جامعه‌شناس معتقد است، هرگاه که مردم متوجه شوند حکومت در امور خصوصی و شخصی آنها دخالت می‌کند جبهه و گارد می‌گیرند.

بنابراین حکومت نباید به‌صورت مستقیم در حوزه پوشاک و مد اقداماتی انجام دهد و یا مداخله کند؛ بلکه باید اقدامات اثرگذاری در امور فرهنگی انجام دهد در واقع هنگامی که امور فرهنگ ساماندهی شود مد و پوشاک موردنظر دولت  هم تولید  می‌شود؛  اما در  ما حال حاضر تمام عناصر فرهنگی رها شده و تمرکز کردیم بر پوشاک و صنعت مد  این امر سبب می‌شود که مردم  بر علیه تفکرات و خواسته‌های حکومت و دولت  عمل کنند.

لباس به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های معرفی هر فرد بوده و با استفاده از آن می‌توان به مواردی مانند فرهنگ و ارزش‌های حاکم در یک جامعه پی برد. لباس از جمله عواملی است که به‌منظور پاسخ به تمایلات ذاتی انسان نظیر تمایل به تنوع و زیبایی به کار گرفته می‌شود و براین‌اساس، گرایش به سمت پوشش و تنوع در آن، سبب بروز پدیده‌ای به نام مد شده که باتوجه‌به گسترش آن در جوامع و فراگیری آن در میان اقشار مختلف، این پدیده تبدیل به صنعتی قابل‌توجه شده است.

آنچه می‌بایست در نظر گرفته شود نمود یافتن فرهنگ و هویت در پوشش و لباس است؛ چراکه تغییرات در فرهنگ و هویت هر جامعه در نوع پوشش آن جامعه نیز نمود می‌یابد و باید توجه کرد که اشاعه مدهای وارداتی در جامعه به‌عنوان تهدیدی برای هویت هر قوم شناخته می‌شود

شاید تاکنون بیش از هزاران برنامه در خصوص عفاف و حجاب ساخته شده است و دولت  و حاکمیت هم سعی کرده با برنامه‌ریزی‌های دقیق و ریزبینانه خود بر این حوزه  نظارت کند؛ اما زمانی که برای خرید مانتو، شلوار و یا هر لباسی دیگر مراجعه کرده با انواع البسه‌ مواجه می‌شویم که هیچ‌کدام از آنها مناسب فرهنگی ایرانی و اسلامی نیست  و حتی به‌سختی می‌توان مانتو مناسب که دکمه داشته و یا جنس تور نباشد پیدا کرد، پیداکردن شلوار مناسب برای بانوان مشکل شده چرا که اکثر آنها یا قدی کوتاه دارند و یا با زاپ‌هایی تزئین شده‌اند البته نبود پوشاک عفیفانه و مناسب بافرهنگ ایرانی‌اسلامی فقط مربوط به خانم‌ها نمی‌شود و آقایان هم به‌تازگی در این حوزه با چالش‌هایی مواجه شدند در همین راستا سؤال ایجاد می‌شود که چرا با وجود این‌همه دغدغه‌مندی، سخت‌گیری و برنامه‌ریزی چنین لباس‌هایی تولید و در بازار عرضه می‌شود در همین راستا برای پاسخگویی به پرسش و سؤال‌های دیگر با  اردشیر گراوند جامعه‌شناس و پژوهشگر اجتماعی مطرح در این حوزه به گفت‌وگو نشسته که نتیجه را باهم می‌خوانیم:

  • چرا حاکمیت در جلوگیری از رواج پوشاک منافی عفت و ارزش‌های مدنظر خویش شکست می‌خورد؟

تعیین مد لباس  وظیفه حاکمیت نیست؛ بلکه فرهنگ آن را ایجاد و یا تغییر می‌دهد، مردم نقش به سزایی بر فرهنگ جوامع دارند؛ اما زمانی که حاکمیت  مأموریت امور انضمامی را به عهده می‌گیرد قطعاً با شکست مواجه می‌شود،  در واقع به عقیده من حاکمیت نباید به‌صورت مستقیم  در حوزه پوشاک  و مد وارد شود.

  • پس دولت و حاکمیت چگونه  باید نظارت  کند؟ چه اقدامات انجام دهد که صنعت ما به سمت تولید پوشاک منافی عفت نرود؟

مد و پوشاک  یکی از مولفه‌های تأثیرگذار بر سبک زندگی افراد است  حاکمیت باید عموم مولفه‌های مهم سبک زندگی  که شامل تولید، مبلمان، لوازم‌خانگی، مراسم‌های عروسی و غیره را به‌عنوان یک بسته فرهنگی و اجتماعی  مدیریت کند.

  • به نظر شما پوشاک جز فرهنگ و یکی از مولفه‌های آن به شمار می‌آید؟

مد و لباس جز جدانشدنی از فرهنگ است، و حکومت گاهی می‌خواهد به‌صورت مستقیم در امور فرهنگی دخالت کند که نتیجه عکس می‌دهد  در واقع حاکمیت باید اقدامات  خود را باظرافت، دقیق  و غیرمستقیم  از طریق کانال‌های فرهنگی همانند  مدارس،  دانشگاه، مطبوعات و سایر امور تأثیرگذار را انجام دهد که مردم متوجه مداخله دولت نشوند

هرگاه که مردم متوجه شوند حکومت در امور خصوصی و شخصی آنها دخالت می‌کند جبهه و گارد می‌گیرند؛ لذا حکومت نباید مشخصاً با پوشاک و مد کاری داشته باشد و به‌صورت مستقیم بر این موضوع مداخله کند؛ بلکه باید اقدامات اثرگذاری در امور فرهنگی انجام دهد  در واقع هنگامی که  امور فرهنگ ساماندهی شود مد و پوشاک موردنظر دولت  هم تولید  می‌شود؛  اما در حال حاضر تمام عناصر فرهنگی رها شده و تمرکز کردیم بر پوشاک و صنعت مد  این امر سبب می‌شود که مردم  بر علیه تفکرات و خواسته‌های حکومت و دولت  عمل کنند

  • در حوزه  پوشاک مسئولان و نهادهای  تأثیرگذار چه اقدامات فرهنگی  می‌توانند انجام  دهند؟

کشور ما دارای یک فرهنگ ایرانی و اسلامی است  که این فرهنگ شکلی از پوشاک را به وجود آورده است؛ حال باید از خود بپرسیم که آیا در این فرهنگ عفاف وجود دارد و یا به  حجاب توجه شده است یا خیر؟ در واقع تعریف ما از حجاب به تفکیک مناطق مختلف کشور متفاوت است؛ اما یک معنی عفاف در سراسر ایران  مشابه است

در واقع  حجاب  متناسب با سبک زندگی متفاوت شهرهای مختلف کشور تعریف شده است  به طور مثال زنان جنوب  از برقه  برای جلوگیری از آفتاب‌سوختگی استفاده می‌کردند؛ اما حجاب در شالیزارهای شمال به شکل متفاوت تعریف می‌شود به‌طورکلی به عقیده بنده حجاب بر اساس اقلیم و عفاف به‌صورت مشابه در تمام نقاط کشور تعریف می‌شود

به عقیده بنده حاکمیت باید بربا استفاده از آموزه‌های مختلف و گسترش اخلاق در جامعه عفاف را فرهنگ‌سازی کند؛ اما اجازه دهد مردم بر اساس مبانی عفاف حجاب خود را انتخاب کنند

  • در حوزه پوشاک و رعایت  حجاب به نظر شما قوانین سلبی می‌تواند تأثیرگذار باشد؟

خیر. فقط  زمانی می‌توان از قوانین سلبی استفاده کرد که هنجارشکنی رخ‌داده باشد، از طرفی  هنجارها را باید بر اساس جوامع تعیین کرد، به طور مثال در چند دهه گذشته اگر دختری مانتو غیر از نوک قوزک پا می‌پوشید دچار ناهنجاری می‌شد؛ اما امروزه به دلیل آنکه شکل حجاب و پوشاک تغییر کرده حتی نمی‌توان آن مانتو را پیدا کرد و خرید.

تولید شده در تحریریه toudak.ir