تجدیدی عدالت آموزشی

عدالت مفهوم کلانی است که در ساختار دینی بسیار اهمیت دارد ضمن اینکه برای همگان دارای جذابیت است و همه دوست دارند عدالت در هر زمینه‌ای برقرار شود. در حوزه آموزش و پرورش و عدالت آموزشی اگر بخواهیم تخصصی نگاه کنیم به این نتیجه می‌رسیم اصلا در نظام آموزشی ما عدالت وجود ندارد نمونه بارز آن کنکور و نحوه ورود دانش آموزان به دانشگاه‌هاست. اگر هم کسی این را تکذیب کند، خروجی و نتایج آزمون‌ ها کاملا نشان می‌ دهد رتبه‌های برتر دانش آموزان مدارس خاص هستند و هیچ سهمی از مدارس دولتی در آن نیست بنابراین موضوع عدالت آموزشی جای تجدیدنظر دارد و باید فکری اساسی درباره آن شود.

وقتی وارد پیاده سازی عدالت آموزشی شویم طبیعتا با مشکلات و سختی‌ های فراوانی رو به رو خواهیم شد. تخصیص نیروی انسانی و فضای آموزشی مناسب دو موضوع مهم در ایجاد عدالت آموزشی است اما متاسفانه شاهد این هستیم در یک کلاس درس 40 دانش آموز تحصیل می‌کنند مشخص است که معلم فرصت نمی‌کند محتوای درسی را به درستی انتقال دهد یا می‌بینیم  یک مدرسه تا فلان موقع سال تحصیلی هنوز نیروی انسانی‌اش تامین نشده یا اگر هم شده متخصص نیستند و نمی‌توانند به خوبی با دانش آموز کار کنند پس دانش آموزان از مدارس غیردولتی و خاص جا می‌ماند و نمی‌تواند با آنها رقابت کند از طرفی نمی‌توان به مدارس غیردولتی گفت با بچه‌ها خوب درس کار نکنید این حرف عبث است چون امکانات دارند، پول دارند، نیروهای متخصص می‌گیرند پس دانش آموز را خوب آموزش می‌دهند. اینجا وظیفه ما این است که از مدارس دولتی حمایت کنیم و آنها را به سطح مدارس خاص برسانیم.

به اعتقاد من امروز مشکل اول و آخر آموزش و پرورش ما نبود نیروی انسانی متخصص است. سرعت و آهنگ جذب این نیروها بسیار پایین است به نظرم اگر بتوانیم در این بخش طرح‌ها و برنامه‌های خوبی ارائه دهیم بخش عمده‌ای از مشکلات کشور حل می‌شود انجام این کار در پیرو این است که نظام درباره آموزش و پرورش و توسعه آن تجدیدنظر کند. در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته دنیا ابتدا آموزش و پرورش را درست می‌کنند چون راه ورود به توسعه، پیشرفت این نهاد است اما در کشور ما  آموزش و پروش قریب‌ترین و مظلوم‌ ترین نهاد است.

به نظر من قطعا حذف کنکور می‌ تواند کمک شایانی به نظام آموزشی و ایجاد عدالت کند اما یقینا باید یک جایگزین مناسبی هم باشد. حذف کنکور هم عیبب دارد هم حُسن هرچند محاسن آن بیشتر است اما تاجایی که می‌توان باید جلوی عیب آن را گرفت. اگر کنکور حذف شود معدل از کجا به دست می‌آید؟ با چه سنجش و معیاری؟ چقدر می‌ توان سلامت معدل را تایید کرد؟ حوزه‌های امتحان نهایی می‌توانند آزمون را صحیح و سالم برگزار کنند که اعتماد کنیم معدل مثلا نوزده و نیم واقعا 19/5 است. این‌ها مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد تا ورود به دانشگاه براساس معدل با سلامت برگزار شود. اگر مافیای کنکور جمع شود آموزش ما از سلامت بهتری برخوردار خواهد شد.

نیروی انسانی متخصص، کیفیت آموزش، فضای مناسب آموزشی از ابزارهای یک مدرسه خوب است یعنی اگر بخواهیم ویژگی‌های یک آموزش خوب را بسنجیم قدم اول معلمی است که سر کلاس می‌رود، قدم دوم فضایی که دانش آموز تحصیل می‌کند (محیط آموزشی باید پرانرژی و شاداب باشد) مشخصا وقتی در یک کلاس 40 نفر بنشینند کیفیت به مراتب پایین می‌آید و باعث گریز دانش آموزان از مدرسه و درس می‌شود. نکته مهمی که جدیدا مطرح می‌شود «مرگ مدرسه» است یعنی مدرسه هیچ جذابیتی برای دانش آموزان ندارد و دوست ندارند در کلاس درس بنشینند بنابراین شورای عالی آموزش و پرورش باید فکری به حال آن کند تصمیمی بگیرد تا مدرسه تبدیل به جای دلچسبی برای دانش آموزان شود.

تمام مواردی که اشاره کردم باعث به وجود آمدن آسیب‌های فعلی بین دانش آموزان شده است. این روزها دانش آموزان ما درگیر آسیب‌های تربیتی، اجتماعی، اعتیاد و… هستند و با آن دست پنجه نرم می‌کنند اگر مراقبت نکنیم مشکلات روزمره دانش آموزان بیشتر خواهد شد.

نکته دیگری که این روزها بازار صحبت و نقدش، گرم است، موضوع فروش صندلی های دانشگاه است. البته من در این باره اطلاع دقیقی ندارم اما می‌دانم هر دانشگاهی عموما یک ظرفیت را مدنظر قرار می‌دهد و طبیعتا آن را به دانشجویان دارای وضعیت مالی مناسب می‌فروشد که این هم، عین بی‌عدالتی است.

*کارشناس آموزش

تولید شده در تحریریه toudak.ir