مافیایی به نام انجمن برنج ایران!

در حالیکه مسئولین دولت و مجلس از بهبود شاخص‌های اقتصادی سخن به میان می‌آورند اما مردم از گرانی و افزایش قیمت اجناس صحبت می‌کنند. با اینکه تورم از مهر 1400 روند نزولی به خودش گرفته است، علت افزایش قیمت محصولات که مردم را ناراضی ساخته است چیست؟ پیش از آنکه به بیان دلایل افزایش قیمت و گرانی‌ها بپردازیم، به تفاوت تورم و گرانی نگاهی بیندازیم که: تورم به افزایش سطح قیمت‌ها در اقتصاد اشاره دارد در حالی که گرانی بیشتر به قدرت خرید مردم باز می گردد. به بیان دیگر تورم مقایسه سطح قیمت‌های فعلی و گذشته است که نشان از تغییر هزینه‌های زندگی دارد، درحالیکه گرانی از مقایسه سطح قیمت‌ها با سطح درآمد به دست می‌آید. در صورت وجود تورم قیمت‌ها افزایش می‌یابد و اگر کالایی گران باشد یعنی نسبت به درآمد مردم سطح بالایی دارد.  بنابراین تاحدودی تفاوت گرانی با تورم مشخص شد. گرچه دولت در مهار تورم در یک سال گذشته موفق بوده است اما گرانی و افزایش قیمت محصولات بسیار مورد توجه مردم و نخبگان قرار گرفته است. برخی از کالاها مانند گندم، برنج، ماکارانی، مسکن و … گران شده‌اند که توداک در گفت‌و‌گو با صاحبنظران و فعالان اقتصادی عرصه هیا مختلف،  علل برخی از این گرانی‌ها را بررسی کرده است.

مسیح کشاورز دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران گفت: مطابق آمار، سرانه مصرف برنج هر ایرانی در سال تقریبا 40 کیلوگرم است. اگر 80 میلیون نفر را در این مقدار ضرب کنیم، مشخص می‌شود که کشور ما به سه میلیون و 200 هزار تن برنج در سال نیاز دارد.

وی افزود: آنچه ما از رفتار و واکنش مردم متوجه شدیم، گویای این است که از سال 1390 تا 99 به طور متوسط بین یک میلیون و 200 تا یک میلیون و 500 هزار تن نیاز کشور برای واردات برنج بوده است. بعد از سال 1399 به این خاطر که ارز نیمایی مطرح شد و البته به واسطه شیوع کرونا، شاهد کاهش واردات برنج بودیم. بنابراین در آن سال بخش خصوصی فقط 500 هزار تن برنج وارد کرد و در سال 1400 این رقم به یک میلیون تن رسید.

کشاورز ادامه داد: شرایط واردات برنج بعد از فروکش کردن کرونا و بهبود شرایط بهداشتی، در مقایسه با قبل بهتر شده است اما هنوز به نقطه‌ای نرسیده‌ایم که بتوانیم نیاز واقعی کشور را وارد کنیم. آن هم به دلیل سیاست‌هایی است که دولت سیزدهم به کار گرفت و در سال گذشته ممنوعیت واردات برنج را برقرار کرد که تجربه تلخی بود و امیدواریم تکرار نشود و ممنوعیت واردات را لغو کنند.

دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران تصریح کرد: وقتی واردات برنج را مثلا به مدت چهار ماه ممنوع می‌کنیم، بخش خصوصی هیچ ذخیره‌ای برای این مدت ندارد و بنابراین کشور دچار التهاب می‌شود. همین موضوع در سال گذشته موجب افزایش قیمت برنج ایرانی شد و شرایط را برای مردم سخت‌تر کرد. متاسفانه این مشکل تا الان هم مهار نشده است.

وی با اشاره به کشورهایی که بیشترین تبادل را در برای واردات برنج با آنها داریم، اظهار داشت: امکان تبادل و واردات برنج از بسیاری کشورها برای ما وجود دارد اما برخی موضوعات موجب ایجاد شرایط تحمیلی بر ما برای واردات برنج از یک کشور می‌شود. مهمترین موضوع در این زمینه، شکل گرفتن ذائقه مردم در طول چندسال گذشته است. بنابراین حدود 85 درصد برنج وارداتی ما از هند، تقریبا 10 تا 15 درصد هم برنج پاکستانی و سه تا 4 درصد هم تایلندی است.

محتکران قدرتمند!

کشاورز در پاسخ به سوالی درباره عوامل ترغیب کننده برای احتکار برنج، گفت: همیشه آدم‌هایی پیدا می‌شوند که سود بیشتری را تحت هر شرایطی برای خودشان می‌خواهند. متاسفانه این افراد زمینه‌ها و امکانات لازم را در کشور برای سودجویی در اختیار دارند. اینها همان مافیا هستند که بخش بسیار کوچکی از آنها را کشاورزان تشکیل می‌دهند و اکثر آنها واسطه و دلال هستند.

دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران افزود: نکته عجیب این است که متاسفانه این مافیا در قالب یک انجمن خودخوانده به نام «انجمن برنج ایران» فعالیت می‌کنند و با ابزار و امکانات رسانه‌ای و ارتباطی، فقط به دنبال کسب سودهای کلان و سوء استفاده از شرایط هستند. این انجمن در هیچ کجا ثبت نشده است و مشروعیت قانونی ندارد اما خیلی راحت در رسانه‌ها قلم می‌زند و با خبرنگاران مصاحبه می‌کند!

وی ادامه داد: همین انجمن خودخوانده، سال قبل دولت سیزدهم را با هجمه رسانه‌ای مواجه ساخت و اعلام کرد که ما سالیانه دو میلیون تن تولید برنج داریم و باید جلوی واردات گرفته شود. بنابراین دولت با فشار این مافیا به سمت ممنوعیت وارد رفت اما غافل از اینکه این یک دام بزرگ بوده و اصلا چنین توانایی برای تولید برنج در کشور وجود نداشته است. متاسفانه این اشتباه دولت موجب کمبود برنج و در نهایت گرانی این محصول شد و فقط همان افراد سودجو به سودهای کلان دست یافتند و مابقی اجرای جامعه از جمله مردم متضرر شدند.

به گفته کشاورز، انتظار این بود که آن انجمن خودخوانده در این مدت یکبار توضیح دهد که چرا برنج 34 هزار تومانی بدون هیچ اتفاق خاصی ناگهان به حدود 70 تا 90 هزار تومان رسید! اما آنها هیچ صحبتی در این باره نکرده‌اند. برنج خارجی در همه مراحل ورود به کشور تا انبارداری و توزیع قابل رصد است اما برخی آقایان با تشکیل یک انجمن خودخوانده به نام انجمن برنج ایران که مشروعیت قانونی ندارد، در رسانه‌ها قلم می‌زنند و مصاحبه می‌کنند تا از شرایط ملتهب بازار سود کلانی کسب کنند!

دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران تصریح کرد: اگر همین امروز یک واردکننده، مقداری برنج را بیش از حد معین در انبار نگه‌داری کند، بلافاصله قابل رصد و پیگیری است اما افرادی که برنج داخلی را احتکار کرده‌اند و آن را به صورت قطره‌چکانی تزریق می‌کنند به راحتی مشغول ادامه فعالیت‌های سودجویانه خودشان هستند.

ضرورت ایجاد شفافیت در میزان تولید، محل انبار و شناسنامه محصول

وی با اشاره به راهکارهایی برای مهار سودجویان بازار برنج گفت: یکی از مهمترین راه‌ها برای مهار سودجویان در مسیر عرضه برنج تولید داخل این است که محصولات آنها مانند برنج وارداتی دارای شناسنامه باشند. همچنین باید میزان تولید، محل نگهداری و انبار و نیز نحوه توزیع این برنج‌ها برای دولت و نهادهای ناظر قابل پیگیری باشد. دقیقا مثل برنج وارداتی که در سامانه جامع تجارت قابل رصد است و من همین الان در رسانه با شفافیت توضیح می‌دهم که فلان درصد از هند، این مقدار از پاکستان و فلان میزان از تایلند وارد می‌شود.

کشاورز ادامه داد: برنج وارداتی در اکثر موارد ناخالصی ندارد. چون ما دلار خالص می‌دهیم و محصول مرغوب وارد می‌کنیم اما شما به وضعیت عرضه برنج داخلی نگاه کنید! ایرانی را با ایرانی مخلوط می‌کنند؛ ایرانی را با خارجی مخلوط می‌کنند و هیچ شناسنامه‌ای هم ندارد. به همین علت است که برخی مردم سال‌های سال فقط از آشنا و فرد مورد اعتمادشان برنج می‌خرند. اما برنج خارجی نیاز به آشنا ندارد و شما می‌توانید برنج مورد علاقه‌تان را با اعتماد خریداری کنید.

دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران در واکنش به سوالی درباره امکان خودکفایی در تولید برنج، تصریح کرد: امکان خودکفایی در تولید برنج را نداریم. چون این موضوع مستلزم تامین آب و زمین است. تا جایی که ما اطلاع داریم، نه زمین کافی هست و نه آب! شاید بتوان با صنعتی کردن و مکانیزه شدن روند تولید برنج، تا حدی میزان تولید را بالا برد اما با توجه به شرایط موجود و هشدارهایی که درباره خشکسالی داده می‌شود، بسیار دور از ذهن است که به خودکفایی در تولید برنج برسیم.

وی درباره منطقی بودن یا نبودن قیمت برنج ایرانی اظهار داشت: سال 1399 که برنج را با ارز نیمایی وارد می‌کردیم، اختلاف قیمت برنج ایرانی و خارجی بسیار نزدیک به یکدیگر و تا 5 هزار تومان بود. این مقدار اختلاف در آن زمان کاملا منطقی بود و مصرف‌کننده می‌توانست برای خرید برنج ایرانی یا خارجی تصمیم بگیرد. اما الان در شرایطی که 10 تا 20 درصد افزایش قیمت‌های جهانی را شاهد هستیم، چنین قیمت‌گذاری‌هایی برای برنج داخلی غیرمنطقی است.

کشاورز با بیان راهکاری برای جلوگیری از تاثیرات منفی افزایش قیمت برنج بر زندگی مردم گفت: یا باید واردات بیشتری داشته باشیم یا اینکه برنج تولید داخل جایگزین برنج خارجی شود. اما اگر دنبال یک راهکار فوری و اساسی هستیم پیشنهاد من این است که همین الان برنج مرغوب تایلندی می‌تواند با یک سوم قیمت جایگزین برنج ایرانی شود.