افزایش قیمت محصولات دامی اجتناب ناپذیر است

در حالیکه مسئولین دولت و مجلس از بهبود شاخص‌های اقتصادی سخن به میان می‌آورند اما مردم از گرانی و افزایش قیمت اجناس صحبت می‌کنند. با اینکه تورم از مهر 1400 روند نزولی به خودش گرفته است، علت افزایش قیمت محصولات که مردم را ناراضی ساخته است چیست؟ پیش از آنکه به بیان دلایل افزایش قیمت و گرانی‌ها بپردازیم، به تفاوت تورم و گرانی نگاهی بیندازیم که: تورم به افزایش سطح قیمت‌ها در اقتصاد اشاره دارد در حالی که گرانی بیشتر به قدرت خرید مردم باز می گردد. به بیان دیگر تورم مقایسه سطح قیمت‌های فعلی و گذشته است که نشان از تغییر هزینه‌های زندگی دارد، درحالیکه گرانی از مقایسه سطح قیمت‌ها با سطح درآمد به دست می‌آید. در صورت وجود تورم قیمت‌ها افزایش می‌یابد و اگر کالایی گران باشد یعنی نسبت به درآمد مردم سطح بالایی دارد.  بنابراین تاحدودی تفاوت گرانی با تورم مشخص شد. گرچه دولت در مهار تورم در یک سال گذشته موفق بوده است اما گرانی و افزایش قیمت محصولات بسیار مورد توجه مردم و نخبگان قرار گرفته است. برخی از کالاها مانند گندم، برنج، ماکارانی، مسکن و … گران شده‌اند که توداک در گفت‌و‌گو با صاحبنظران و فعالان اقتصادی عرصه هیا مختلف،  علل برخی از این گرانی‌ها را بررسی کرده است.

رضا ترکاشوند، مدیرعامل سابق اتحادیه سراسری مرغ تخم‌گذار، در گفت وگو با توداک درباره تعیین قیمت کالاها از سوی دولت و تأثیر آن بر بازار، اظهار داشت: در مجموع ورود دولت به بازار و اعلام قیمت ها برای کالاها را صلاح نمی دانیم و تایید نمی کنیم، اما با توجه به اینکه برای تأمین نهاده ها از ارز ترجیحی استفاده می کنند و با قیمت مصوب نهاده را در اختیار قرار می دهند، شرایطی ایجاد شده که دولت خود را محق می داند در اصل مساله ورود پیدا کند و به نظر می آید که ورود دولت به بازار به منظور کنترل قیمت ها تا حدودی منطقی است.  

وی درباره علل افزایش قیمت مرغ و تخم مرغ، گفت: در شرایط فعلی بازار مرغ و تخم مرغ تقریباً قیمت مناسبی دارند به عنوان مثال قیمت تخم مرغ پایین تر از قیمت تمام شده و مصوب است؛ تخم مرغ در سال گذشته حدود کیلویی 23 هزار تومان بود و امسال طبق قیمت مصوب کیلویی 43 هزار تومان است، اما در حال حاضر تخم مرغ در بازار پایین تر از این قیمت ها عرضه می شود و دقیقاً به همین دلیل است که ورود دولت به بازار و تعیین دستوری قیمت ها را صلاح نمی دانیم و تایید نمی کنیم.

مدیرعامل سابق اتحادیه سراسری مرغ تخم‌گذار، ادامه داد: باید سعی کنیم که با حمایت از تولید کننده، چرخه تولید حفظ شود؛ اگر تولید داشته باشیم و عرضه مناسب باشد، بازار روال منطقی پیدا خواهد کرد؛ اما در حال حاضر عرضه بالاتر از تقاضاست و شرایط برای مصرف کننده مناسب است و برای تولید کننده مناسب نیست.

وی برای کنترل و ثبات قیمت ها در بازار راهکاری ارایه داد و گفت: طبق شواهد و به گفته مسئولین، امروز در مرحله ای هستیم که شرایط به دلیل نحوه تأمین ارز ترجیحی، نوع واردات نهاده ها، مشکلاتی که در رابطه با افزایش قیمت های جهانی نهاده ها وجود دارد، مناسب نیست و وارد کنندگان از این نظر با مشکلاتی مواجه هستند و اختلاف نظرهایی با دولت در رابطه با قیمت تمام شده نهاده وارداتی دارند. البته به نظر می آید که در آینده ای نزدیک این مشکل و اختلاف نظرها برطرف شود چون ما اطلاع داریم که هم اهالی صنعت و هم دولت پیگیر این موضوع هستند. و همچنین اجرایی کردن قانون مجلس که باید ارز ترجیحی تعیین تکلیف شود، به صورت جدی در دستور کار همه مسئولین قرار دارد.

ترکاشوند درباره نقش مافیا در کاهش یا کنترل قیمت کالاها، گفت: مافیا زمانی شکل می گیرند که از یکسری سیاست های انحرافی استفاده شود به عنوان مثال شیوه ارایه ارز ترجیحی و یارانه ای به صورتی است که خود به خود زمینه رانت و رانت خواری را ایجاد می کند و همین امر سبب می شود در حلقه های مختلف آنچه باید، اتفاق نمی افتد و در هر اقدامی که انجام می شود، در نهایت انحرافاتی به وجود می آید. به عنوان مثال ممکن است عده ای نهاده را به موقع عرضه نکنند و مرغداران ناچار شوند از بازار تهیه کنند. یا عده ای به دنبال این باشند که نهاده یا محصول را به آن سوی مرزها که قیمت بالاتری دارد، صادر کنند تا سود بیشتری ببرند.

وی در پاسخ به این پرسش که برای ثبات بازار و قیمت کالاهایی مانند گوشت قرمز، مرغ و تخم مرغ چه اقدامات اساسی باید صورت گیرد؟ گفت: در حال حاضر بستر برای انحرافاتی مانند رانت ها، تخلفات و قاچاق مهیاست و باید به جای تمرکز بر شناسایی و از میان برداشتن مافیا، این بسترها را از بین بُرد. که یکی از این بسترها «ارز ترجیحی» است که چنان شکاف ایجاد کرده که عده ای به راحتی می توانند از آن سوء استفاده کنند بنابراین معتقدم مافیا با منشأ خارجی سبب وضعیت فعلی بازار و قیمت ها نیست بلکه باید زیرساخت را اصلاح کنیم تا این انحرافات از بین بروند.   

ترکاشوند افزود: در صورتی می توانید ثبات بازار را داشته باشید که شرایط منطقی بر بازار و در عرصه تأمین نهاده ها، قیمت گذاری و هچنین تولید و عرضه کالاها حاکم باشد و این شرایط منطقی زمانی به وجود می آید که مولفه های تولیدمان مخصوصاً از بُعد حمایتی بر مبنای اصول اقتصادی باشد.

مدیرعامل سابق اتحادیه سراسری مرغ تخم‌گذار، اظهار کرد: بسیاری از کارشناسان و متخصصان معتقدند که شیوه پرداخت یارانه و ارزپاشی به منظور حمایت از تولید،  نادرست است، بنابراین باید در اصلاح این امور بدون درنگ اقدام کرد. مطمئناً با تغییر و اصلاح این امور در کوتاه مدت با یکسری چالش ها مواجه می شویم، اما در بلند مدت به ثبات خواهیم رسید؛ و اگر شیوه پرداخت یارانه و ارز پاشی اصلاح نشود، نوسانات و چالش ها هر روز تشدید می شوند.  

وی در پاسخ به این پرسش که شیوه پرداخت یارانه ها باید به چه صورت اصلاح شود؟ گفت: شاید یکی از اصلاحات موثر این باشد که دولت، قدرت خرید مردم را از طریق کالابرگ الکترونیکی یا هر طریقی که امکان پذیر است، بالا ببرد و همچنین قیمت دستوری تعیین نکند تا تولید کننده بتواند با یک سود منطقی محصول خود را عرضه کند؛ اگرچه این اقدام باعث افزایش قیمت ها می شود، اما یارانه دولت، این افزایش قیمت را جبران خواهد کرد.

ترکاشوند تأکید کرد: افزایش قیمت محصولات دامی اجتناب ناپذیر است چون ما امروز با ارز 4200 تومانی نهاده را تأمین می کنیم و انتظار داریم قیمت ها در این محدوده کنترل شوند مثلاً قیمت مرغ 30 هزار تومان و تخم مرغ 23 هزار تومان باشد، اما زمانی که ارز قیمت واقعی خود را داشته باشد، قطعاً قیمت تمام شده محصول هم بالاتر است. دولت می تواند با حذف ارز ترجیحی قیمت ها را واقعی و از تولید کننده حمایت کند و از سوی دیگر با پرداخت یارانه، فشار را از روی مصرف کننده بردارد.