دکتر امامی: ۳۰درصد غلات ایران زمان برداشت از بین می رود

در حالیکه مسئولین دولت و مجلس از بهبود شاخص‌های اقتصادی سخن به میان می‌آورند اما مردم از گرانی و افزایش قیمت اجناس صحبت می‌کنند. با اینکه تورم از مهر 1400 روند نزولی به خودش گرفته است، علت افزایش قیمت محصولات که مردم را ناراضی ساخته است چیست؟ پیش از آنکه به بیان دلایل افزایش قیمت و گرانی‌ها بپردازیم، به تفاوت تورم و گرانی نگاهی بیندازیم که: تورم به افزایش سطح قیمت‌ها در اقتصاد اشاره دارد در حالی که گرانی بیشتر به قدرت خرید مردم باز می گردد. به بیان دیگر تورم مقایسه سطح قیمت‌های فعلی و گذشته است که نشان از تغییر هزینه‌های زندگی دارد، درحالیکه گرانی از مقایسه سطح قیمت‌ها با سطح درآمد به دست می‌آید. در صورت وجود تورم قیمت‌ها افزایش می‌یابد و اگر کالایی گران باشد یعنی نسبت به درآمد مردم سطح بالایی دارد.  بنابراین تاحدودی تفاوت گرانی با تورم مشخص شد. گرچه دولت در مهار تورم در یک سال گذشته موفق بوده است اما گرانی و افزایش قیمت محصولات بسیار مورد توجه مردم و نخبگان قرار گرفته است. برخی از کالاها مانند گندم، برنج، ماکارانی، مسکن و … گران شده‌اند که توداک در گفت‌و‌گو با صاحبنظران و فعالان اقتصادی عرصه هیا مختلف،  علل برخی از این گرانی‌ها را بررسی کرده است.

دکتر محمد امامی در گفتگو با توداک درباره علل حذف ارز آرد صنایع و حرکت در مسیر آزاد سازی قیمت کالاهای اساسی با هدف جلوگیری از هدر رفت منابع ارزی و مصرف بهینه گفت: تداوم پرداخت یارانه به کالاهای اساسی به دلیل ارزان بودن آن که بخش عمده ای قاچاق و یا از بین می رفت اقدامی نادرست است که باید از سالهای گذشته مورد توجه قرار می گرفت.

وی با بیان اینکه بخش عمده کالاهای اساسی نظیر گندم، برنج، روغن به دلیل تولید ناکافی در داخل با واردات تامین می شود، افزود: مصرف سالانه گندم در کشور حدود 13 میلیون تن است که حدود 5 میلیون تن آن در داخل تولید و مابقی که حدود 8 میلیون تن است بالاجبار باید از خارج کشور تامین شود. تامین نیاز چنین کالاهایی که بخش عمده ای از بودجه سالانه را غیر هدفمند می بلعد.

این پژوشگر مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری به گزارش اخیر فائو (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد) در خصوص کاهش میزان تولید غلات در دنیا اشاره کرد و افزود: با نگاهی بد بینانه به این موضوع متوجه خواهیم شد که در ماههای آینده قیمت جهانی غلات سیر صعودی به خود می گیرد چرا که کشورهای صادر کننده گندم، ذرت، برنج و دانه های روغنی در دنیا سیاست محافظه کارانه ای را در پیش گرفته اند و در مسیر کاهش صادرات همچنین ذخیره سازی این کالاها حرکت می کنند.

امامی در ادامه افزود: به طور مثال روسیه تعرفه گندم را 103 درصد افزایش داده است و قزاقستان نیز به عنوان قطب تولید گندم در منطقه صادرات خود را تا حدودی ممنوع کرده است، علاوه بر این آمریکا نیز به دلیل وقوع پدیده خشکسالی 40 درصد مزارع ذرت آن از بین رفته است. در اوکراین هم که بخش عمده واردات روغن همچنین گندم ما از این کشور تامین می شد مزارع کشاورزی آن در پی وقوع جنگ با روسیه یا از بین رفته و یا اینکه در بحث لجستیک توانایی صادرات را ندارد.

وی خاطرنشان کرد: درچنین شرایطی باید منتظر افزایش قیمت غلات و مواد غذایی به دلایل ذکر شده مذکور در ماههای آینده بخصوص در صنایع جانبی تولید محصولات غذایی بود چرا که قیمت جهانی غلات بخصوص گندم در دنیا بیش از 60 درصد افزایش یافته و و وابستگی ما به غلات در برخی اقلام بین 40 تا 80 درصد است.

این پژوهشگر اظهارداشت: طبق گزارش های موجود، یکی از غولهای بزرگ صنایع آمریکا اعلام کرده است به دلیل افزایش قیمت محصولات کشاورزی و کاهش میزان تولید به دلایل متعدد مردم باید غذای ارزان را فراموش کنند و اکنون نیز که مواد غذایی با افزایش قیمت روبه روست تازه شروع ماجراست.

امامی به ذخیره سازی 55 درصدی غلات جهان در کشور چین اشاره کرد و اظهار داشت: سیگنالهای نگران کننده از کمبود مواد غذایی در جهان بخصوص در بخش تولید غلات، تصمیم گیران را برآن داشته است که برای تامین کالاهای اساسی و نیازهای ضروری استراتژیک برنامه ریزی کنند. در چنین شرایطی حذف ارز ترجیحی آرد صنایع در کشور اگر چه باعث گرانی ماکارونی، نانهای صنعتی و محصولات آردبر در کشور شده است اما اقدامی درست در راستای ممانعت قاچاق این کالا می تواند باشد زیرا در چند ماه آینده در تمام دنیا محصولات و کالاهای صنایع جانبی آردبر، بی تردید دچار افزایش قیمت می شوند.

وی در پاسخ به اینکه با این وجود برنامه ریزی و راهکار درست برای تامین نیازهای ضروری آنطور که کشور با مشکل کمبود کالاهای اساسی وارداتی چون گندم، روغن، برنج و ذرت  نشود، چیست؟ گفت: به نظر می رسد توجه به تفاهم‌نامه تعهدات ایران در سازمان همکاری های شانگهای به عنوان ابزاری لازم برای ارتباط با کشورهای عضو و با هدف تامین کالاهای اساسی مورد نیاز مهم به نظر می رسد که باید در این مسیر حرکت کرد، چرا که کشورهای نظیر، قزاقستان، هند، پاکستان، چین، روسیه و قرقیزستان از اعضای این سازمان بشمار می روند که توان تولید قابل توجهی در این بخش دارند.

امامی ادامه داد: در چنین شرایطی باید از هر فرصتی برای ارتباط با کشورهای تولید کننده غلات در دنیا بخصوص کشورهای منطقه استفاده کرد و رایزنان اقتصادی بخصوص سفرای ما در این کشورها فعال شوند و اقدامات لازم را در این زمینه بکار گیرند چرا که تامین نیاز کالاهای اساسی کشورمان به کشورهای عضو سازمان همکاری های شانکاهای و وابستگی ما به این کالاها حدود 40 تا 80 درصد است. به طور مثال کشور قزاقستان حدود 80 درصد تولید گندم خود را علاوه بر مصرف داخلی مازاد و ذخیره سازی کرده است تا با قیمت بالا صادر کند.

وی در پاسخ به اینکه در بخش توسعه تولید محصولات استراتژیک در کشور چه اقداماتی باید انجام شود تا بتوان میزان واردات این کالاها را با تولید داخل و حرکت در مسیر خود اتکایی کاهش داد، افزود: متاسفانه عوامل متعددی چون خشکسالی، نبود ماشین آلات و ادوات کشاورزی مدرن، سنتی بودن کاشت و برداشت محصول، مشکلات زیادی را متوجه تولید در این بخش کرده است. طوری که طبق گزارش های مرکز تحقیقات کشاورزی بیش از یک سوم تولید محصولات کشاورزی در زمان برداشت و در مزارع از بین می رود که عمده آن غلات است. این در حالی است که می توان با مکانیزه کردن بخش کشاورزی از تلفات  یک سوم محصولات استراتژیک ممانعت به عمل آورد.

امامی ادامه داد: البته برای جلوگیری از این معضل از سال 92 تا سال 1400 تلاش شد کشاورزی سمت و سوی مکانیزه شدن را برای توسعه تولید در پیش گیرد که طی این مدت خط اعتباری 20هزار میلیارد تومانی برای تولید مدرن وتامین تجهیزات کشاورزی تخصیص یافت اما همچنان تولید رونق چندانی ندارد.

این پِژوهشگر گفت: زمانی که سطح تولید محصولات غذایی در دنیا کاهش می یابد توجه به تولید و مصرف بهینه ضروری است و از طرفی یارانه موادغذایی باید به مرور حف شود تا در این بخش نه فقط دورریزی اتفاق نیفتد بلکه از قاچاق نیز جلوگیری شود. به طور مثال میانگین مصرف روغن در ایران به دلیل ارزان بودن و اختصاص یارانه به آن دو و نیم برابر نرم مصرف جهانی بوده که البته چنین مصرف بالای برای سلامتی بسیار مضر است حال اگر یارانه این کالای پر مصرف حذف شود بی تردید مصرف آن بهینه و کمتر خواهد شد