آیا مصرف مشروب در کشور افزایش یافته است؛ «مطابق شواهد می‌شود به این نتیجه رسید»

گر چه مصرف مشروبات الکلی، در کشور ما یک امر منکر و نکوهیده است، اما وقتی به واقعیت ها نگاه بیندازیم، نباید که این موضوع را انکار یا لاپوشانی کنیم. چرا که چنین معضلاتی، همچون اژدهای هفت سر، سویه های تازه ای می سازند و جملگی را غافلگیر می کنند. سرهنگ سیدمحمد مولانژاد معاون اسبق عملیات ناحیه انتظامی خراسان رضوی، نگاهی از سر تجربه به این معضل انداخته است.

در رسانه‌ها گاه آمار مختلفی از مصرف الکل در ایران منتشر می‌شود. شما به عنوان فردی که در ناجا مسوولیت داشتید، احتمالا اطلاعاتی در این زمینه دارید. به نظر شما مصرف الکل در کشور افزایش داشته است یا خیر؟

ببینید شما اگر قرار است در این زمینه با نگاه آماری صحبت کنید باید در بدو امر حوزه‌ها را تفکیک کنید. در زمینه الکل، این حوزه تقسیماتی مانند تولید، قاچاق، توزیع و مصرف خواهد داشت و به تبع چنین تقسیماتی وقتی سوال آماری می‌کنید فرد باید بتواند بگوید در زمینه تولید مشروبات الکلی مثلا فلان مقدار در سال 90 تولید داشته‌ایم و فلان مقدار در سال 1401، به ترتیب درباره قاچاق، هم باید چنین اطلاعاتی داشته باشید در صورتی که مثلا کشفیات الکل ممکن است به شما عدد مشخصی را برای هر سال نشان دهد اما نمی‌تواند بگوید چقدر از محموله‌ها به مصرف کننده رسیده است. منظورم این است آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد.

خب به نظر شما می‌توان پذیرفت که مصرف افزایش داشته یا خیر؟

مطابق شواهد می‌شود به این نتیجه رسید.

دلیل این موضوع به نظر شما مشخص است؟  

من در این بخش به عنوان شهروندی صحبت می‌کنم که تجربه انتظامی دارد یعنی صرفا از بعد انتظامی حرف نمی‌زنم چون دارید سوالی می‌کنید که صرفا بحث انتظامی نیست. وقتی می‌پرسید دلیل افزایش مصرف الکل (با فرض قبول این موضوع) چیست و پیوست آماری هم به آن می‌دهید باید بدانید یک بخش پاسخ مربوط به این است که مثلا من بگویم قانون و برداشت از قانون از یک مقام قضایی به مقام قضایی دیگر متفاوت است و احکامی که برای متهمان این پرونده‌ها صادر و اجرا می‌شود در اغلب موارد بازدارنده نیست اما بخش دیگر این موضوع، مباحث فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی است…

یعنی شما معتقدید اگر ما درکنترل مصرف مشروبات الکلی موفق نبوده‌ایم، دلایلش فرهنگی،اجتماعی و سیاسی است؟

حتما اینطور است. من به عنوان فردی که در همه‌ی بخش‌های ناجا خدمت کرده‌ام و به تجربه هم مواردی را آزموده‌ام چنین مطلبی را عرض می‌کنم. من هم در بخش مبارزه با منکرات در دهه 60 خدمت کرده‌ام هم در بخش مبارزه با مواد مخدر هم در مرز و هم در ستاد استان. از ماحصل تجربه در این سه دهه خدمت این مطلب را عرض کردم.

بگذارید سوال را شفاف طرح کنم. نگاه به تحلیل‌های آماری نشان می‌دهد مصرف مشروبات الکلی رو به رشد بوده. یعنی چه؟ یعنی سیستم در کنترل مصرف مشروبات الکلی، ناموفق بوده است. دلایل این ناکامی به نظر شما چیست؟

داشتم همین را عرض می‌کردم. یک بخش همان است که گفتم بخش دیگر این است که موضوع فرهنگی اجتماعی است. شما می‌دانید که مصرف مشروبات الکلی مغایر شرع است. حالا سوال. وقتی کسی مشروب مصرف می‌کند یعنی چه؟ به وضوح یعنی اینکه او پایبندی کافی به شرع ندارد به این دلیل عرض کردم سوال دیگر صرفا انتظامی نیست. اینها دیگر به موضوع شناخت افراد جامعه  نسبت به آسیب‌ها برمی‌گردد یا به میزان اعتقاد و پایبندی آنها به شرع. در بخش شرع یکی از دلایلی که باعث شده نتوانیم مصرف مشروبات الکلی را کنترل کنیم به این دلیل است که بخشی از شهروندان تقیدات دینی‌شان تقلیدی و ارثی است نه شناختی. خب طبیعی است که این فرد ممکن است هم مشروبات الکلی مصرف کند هم مواد مخدر مصرف کند و هم نماز بخواند. اینها بخشی از دلایل است. بنابراین مساله موضوعی پیچیده است و نمی‌توان به سادگی درباره همه ابعاد آن نتیجه‌ای قطعی گرفت.

در کلیت با شما موافقم اما می‌توان به هرکدام از عوامل موفق نبودن سیاست‌های کنترلی مصرف مشروبات الکلی سهمی مشخص داد. اینکه اول از همه قبول کنیم سیاست‌های کنترلی موفق نبوده ثانیا تحلیل درستی از سهم هر کدام داشته باشیم. قبول دارید؟

این بحث قابل قبول است. حتما در بحث موفق نبودن سیاست‌های کنترل مصرف مشروبات الکلی، پارامترهای مختلف با سهم‌های گوناگون دخالت دارند. به عنوان نمونه وقتی این موضوع را بررسی ‌می‌کنید اول از همه برمی‌گردید به نقش خانواده و سیستم تربیتی و آموزشی جامعه. موضوع دیگر جامعه متکثر است شما در قرن 21 با جامعه‌ای مواجهید که هر کدام برداشت‌های مختلف و سبک زندگی متفاوت با دیگری دارد. از آن سو افراط و تفریط هم در جامعه وجود است. به عنوان مثال شما با مسوولان کشور مخالف هستی و چه می‌کنی؟ دست می‌گذاری روی نقطه حساسیت آنها. یعنی دقیقا همان اقدامی که آنها را ناراحت می‌کند انجام می‌دهید  حتی در برخی موارد اقدامی انجام می‌دهید که ممکن است با روحیات خودتان هم موافق و سازگار نباشد. یا به عنوان یک پارامتر دیگر شما کار را به کاردان نمی‌سپارید.

سهمی از این عدم توفیق حتی ممکن است به نیروی انسانی شما ارتباط داشته باشد به این معنا که آدم خوب کار بلد نیست آدم کاربلد هم ممکن است از نگاه ما آدم خوبی نباشد و همین بود که خداوند رحمت کند شهید چمران را که می‌گفت کاربلدها باید آدم‌های با تقوا باشند.  به هر حال همه موضوع در عدم توفیق در سیاست کنترل  مصرف مشروبات الکلی، انتظامی یا قضایی نیست. خانواده، جامعه، حاکمیت همه در این موضوع دخیل‌اند. اگر بحث شما این است که دولت یا حاکمیت در این مبارزه توفیق نداشته باز هم به این ربط دارد که در سال‌های قبل برنامه‌ریزی مناسبی در حوزه آموزش، فرهنگ، موضوعات تربیتی و … نداشته‌ایم و طبیعی است اگر قرار بر اصلاح امور باشد باید دقت کافی در وزن هر پارامتر در عدم توفیق وجود داشته باشد تابتوانیم به اندازه و میزان درست به پارامترها توجه داشته باشیم. خلاصه اینکه همه موارد را در بحث‌های انتظامی یا قضایی خلاصه نکنید و اگر قرار است منصفانه برخورد کنیم به تمام پارامترها توجه کنیم.

(نظرات مطرح شده در گفت وگو، دیدگاه توداک نیست و صرفا برای تضارب آرا، بازتاب داده شده است)

تولید شده در تحریریه toudak.ir